Балаларға арналған діни әңгімелер, ғибратнама

Ғалым Хасан Басри бір күні жолдастарымен жолда кетіп бара жатып, елге танымал жоғарғы шенді бір төренің баласын жолықтырыпты. Елге үкімі жүріп тұрған басшының баласы маймаңдаған боз жорға үстінде бір топ кызметшілерімен сырнайлатып кернейлетіп кетіп бара жатса керек. Хасан Басри жол ортасында тұрып, аз-кем жөн сұрасқаннан кейін балаға қарап:
- Ей, бай-манаптың баласы! Сендердің нені болсын, кімді болсын ақшамен өлшейтіндерің белгілі.

Хасан Басри кез келген жайттан бір нәрсе үйренуге болатынын былай айтып береді: «Біреудің мінін қазбауды қызтекеден үйрендім. Бір күні бір қызтекені көріп, жирене қарап едім, әлгі:

- Молдеке, менен жиреніп қайтесіз. Кімнің нақ қызтеке екенін ақыретте білінер, - деп жер қылды.

Ғылым тілімен жұмбақтап сөйлеп, құрғақ уағыз айтудың ерсі екенін шырақ көтерген бір жас баладан үйрендім. Үш ай бойы уағыз айтатын адам таба алмай келе жатқанымда жолыққан сол баладан:

Хазіреті Лұқманға замандастарының бірі былай деп өтініш жасапты: «Пайғамбарлардан үйренген ілімдеріңізді қортындылап, нәпсі тәрбиесі жайында бізге қысқаша бір сөз айтасыз ба?»

Хазіреті Лұқман: «Иә, Пайғамбарлардың ілімдерінен қорытындылап, екі дүниеде де пайдасы тиетін бір сөз айтайын. Өткендердің және кейінгілердің ілімдерін дұрыс түсініп, оларды пайдаға асыру үшін сегіз нәрсеге мән беру керек.

Тіс ауруынан зардап шеккен бір жас жігіт имам Шафиғиға келіп шағымданады. Имам Шафиғидың жасы үлкен болсада тісі ауырып көрмеген, бүтін, сап-сау болатын. Сондықтан бұл жігіт имамнан тістерін осы уақытқа дейін қалай сақтап келгенінің, бүтіндігінің сырын сұрайды. Сонда имам: “Әй, балам, бұл бізге Алла Тағаланың берген аманаты, ол аманатты сақтағандығымнан Алла маған сақтады. Жас күнімде денсаулығымды сақтағандықтан, жасым келгенде Алла да оны маған сақтады,” - деп жауап береді.

Мұсылмандарды Һишам ибн Абдулмалик халифа басқарған тұста шөл далада қоныстанған мұсылман араб отбасылары құрғақшылықтан қатты зардап шегеді. Жылма-жыл жалғасқан құрғақшылықтан қиыншылық көрген ел халифаға өз жағдайларын айтып жеткізу үшін бір топ адам жібереді. Олардың ішінде он төрт жасар бала бар еді. Халифа оны кішісініп сарай қақпашысынан: “Мәжіліске мына жас бала қалайша кірді?” - деп сұрағанда Дәурас ибн Хабиб есімді бұл бала: “Ей, мүминдердің әміршісі, менің сарайыңызға кіруімнен сәніңіз бұзылып, бір нәрсеңіз кемімейді.